Een sluiswachtersgezin

In 1935 wonen Cornelis Swartsenburg en zijn jonge gezin op de Hoogedam 11, in het krappe vochtige huisje aan de zuidoostzijde van de sluis. Ze zijn daar op 27 april 1929 komen wonen.

Cornelis is op 12 juli 1889 geboren in Durgerdam in een grote familie van Swartsenburgers die al generaties lang de Zuiderzee bevissen en schepen bouwen. Zijn vader heeft Durgerdam nooit verlaten en zijn moeder kwam uit het naburige Holysloot. Maar Cornelis kiest ervoor om zijn brood te verdienen in het industriële Zaandam.

Wanneer hij daar arriveert is niet helemaal duidelijk, maar in 1909 wordt hij in Zaandam ingeloot en opgeroepen voor militaire dienst. Een jaartje later, in augustus 1910, registreert het militiearchief dat Cornelis wegens ‘lichamelijke gebreken’ toch niet in actieve dienst hoeft. Ergens in die jaren ontmoet hij zijn toekomstige echtgenote: op 14 augustus 1913 trouwt Cornelis met de 22jarige Zaandamse Neeltje Muusse. In het huwelijksregister geeft Cornelis ‘pakhuisknecht’ op als beroep.

Op 30 januari 1919 wordt in de Bloemstraat 5 in Zaandam Grietje geboren, vernoemd naar de moeder van Cornelis. Cornelis doet de volgende dag aangifte met zijn neef Dirk Swartsenburg en ene Simon de Boer, beide los werkman. Cornelis heeft dan een wending in zijn loopbaan gemaakt: hij laat zich registreren als schipper.

Op de foto uit 1935 staat Grietje wat verlegen lachend achter haar streng ogende vader. Ze wil liever niet op de foto of misschien wil ze in de buurt blijven van de jongen met de bakkersmand. Ze heeft haar zondagse kleren aan, maar zondag zal het toch niet zijn. Bakkersknechten bezorgen in 1935 niet op zondag; de tijden van de 24/7 flitsbezorging breken pas 80 jaar later aan. Zou vader Cornelis jarig zijn? Is het de trouwdag van Cornelis en Neeltje? Of is het om te vieren dat Grietje op 17 juli 1935 het diploma ‘huisnaaister’ heeft verkregen van de Gemeentelijke Vakschool voor Meisjes? Het lijkt een mooie zomerse dag….

Dat het een bijzondere dag is zien we ook aan de leren pumps van Neeltje en aan de zondagse outfit van de jongen naast haar, die zelfverzekerd in de lens kijkt. Die jongen moet Jan zijn. In de online registers van Zaandam is hij niet te vinden maar dat het Jan is, is af te leiden uit een kleine advertentie die, een jaar nadat deze foto van het gezin is gemaakt, in de Zaanlander verschijnt.

de Zaanlander, 17 november 1937

Moeder Neeltje is op 16 november 1936 onverwacht overleden.

Van wat er na deze tragische gebeurtenis met de kinderen is gebeurd, is niet veel te achterhalen. In de digitale archieven is alleen te vinden dat Grietje gediplomeerd kostuumnaaister is geworden.Zij verlaat in 1942 het ouderlijk huis voor de Hyacintstraat 10 in Koog aan de Zaan. Een jaar later verhuist ze naar Amsterdam, Bilderdijkstraat 50. Dat uitstapje was van korte duur want op 11 februari 1944 keert zij terug in de Zaanstreek. Ze woont dan in de Van Diemenstraat 7, eenhoog, in Wormerveer. Daarna loopt het digitale spoor dood. Over het bestaan en het lot van Jan kan ik niets te vinden.

Cornelis vindt na het overlijden van Neeltje al snel een nieuwe partner en trouwt op 1 juni 1937 met Martina Luijendijk. Hij overlijdt op 20 november 1951, 62 jaar oud. Hij is dan nog altijd sluiswachter.

Sluiswachter

nl_NLNL